SAFRAN (zaferan)

Safran, soğan ile üreyen bir bitikidir.Toprak üstü kısmı(çiçeği) bir yıllık toprak altı kısmı(soğanı) ise çok yıllıktır.Toprak altındaki soğan kısmı üç yıl süresince her yıl filiz vererek yeni bitkiyi oluşturur.Yeni çiçek oluşturduktan ve gelecek yılın soğanını oluştukduktan sonra, toprak üstündeki kısmı kurur.Soğan kısmı küre şeklinde ,üstten ve alttan hafif basık,çevresi kahverengi kabuklarla örtülmüş biçimde, büyüklüğü 2-4 cm çapındadır. Toprak üstü kısmında, bitkinin iğne şeklinde, ince uzun yaprakları bulunmaktadır. Çiçeklenme Ekim ayının üçüncü veya dördüncü haftasından başlayarak 15 Kasım'a kadar sürmektedir. Her bir bitkiden ortalama 7-8 adet çiçek alınmaktadır.Bitki boyu 20-25 cm kadardır.Literatür verilerine göre, bitki boyunun 50 cm kadar olabildiği bilinmektedir.Çiçekleri mor renktedir ve zambakbağa benzemekle birlikte daha çok lale büyüklüğündedir.

1- Safran hem modern tıpta hem de halk hekimliğinde ilaç olarak kullanılır.İştah açıcı, balgam sökücü ve cinsel gücü artırıcı etkisi vardır. İştahsızlık, bronşit, boğmaca, hazımsızlık, uykusuzluk gibi rahatsızlıklarda da kullanılmaktadır. Safran ayrıca kanser araştırmalarında önemli oranlarda kullnılmaktadır. Örneğin ABD, Japonya, Rusya, İspanya, Fransa ve İngiltere'de yapılan kanser araştırmalarında, fareler üzerinde yapılan denemelerden umut verici sonuçlar alındığı bilinmektedir.

2- Geçmişte boyama işlerinde, kumaş ve halı ipliklerinin boyanmasında geniş bir biçimde kullanılmıştır. Boyama gücünün çok yüksek olması (kendi ağırlığının 100.000 katı kadar) ve hoşa giden parlak sarı renk vermesine rağmen, pahalı bir madde olması nedeni ile, günümüzde boyama amaçlı kullnımı azalmıştır.

3- Ülkemiz dışında, safranın gıda sanayiinde kullanınma alanı çok geniştir. Çorba çeşitlerinden et kızartmalarına ve etli yemeklere, tatlılardan tuzlulara, hamur işlerinden kurutulmuş meyvelerin renklendirilmesine kadar, yaygın olarak kullanılmıştır.

4- Kozmetik sanayiinde, parfüm üretiminde kullanıldığı da bilinmektedir.