SAFRAN (ZAFERAN)
ÇİÇEK
Safranın gövdesi toprak altında korm(soğan)adı verilen, gövdenin metamorfoz olmuş şeklidir.sert bir soğan şeklinde olan kormun üzeri örtü pulları ile kaplıdır.
SOĞANLARIN EKİM VE BAKIMI
Genel olarak kumlu-killi,gevşek iyi tekstürlü geçirgen topraklarda daha iyi gelişim gösterir.iyice havalandırılmış ve karıştırılmış toprakta 10cm.derinliğinde çiziler açılır ve çiziler arası mesafe 20 cm dir. bu soğanlar dikim yapılacak çizilere 1-2cm.aralıklarla yerleştirilir.ekim zamanı olarak bölgelere göre değişmekler birlikte ağustos ve eylül arası uygun olmaktadır.uygun sıra arası ve mesafesine göre dikim işlemi yapıldığında 1Ha'lık alana yaklaşık olarak 8-10 ton safran soğanı gerekmektedir yada başka deyişle 1 Ha için 400.000 soğan dikimi yapılmalıdır.
Safranın (Crocurus sativus L.)Türkiye'de tabi olarak yetiştiği bilinmektedir.3 parçalı stigmasının çiçeğin diğer kısımlarından ayrılıp kurutulması suretiyle safran baharatı üretilmektedir.
Değişik kaynaklardan alınan verilere göre bir kilogram safranın 10.000 dolar ile 15.000 dolar arasında çok geniş bir fiyat aralığında alınıp satıldığı görünmektedir.
Ayrıca safran soğanıda tanesi ortalama 1 dolardan satılabilmektedir.
BOTANİK ÖZELLİKLERİ
Crocus(çiğdem) cinsine ait türler yer altında etli köklere sahiptirler.yapraklar türden türe değişmekle birlikte çiçeklerle birlikte yada çiçeklenmeden sonra toprak yüzeyine çıkmaya başlarlar.
Türe bağlı olarak çiçeklenme ilkbaharda ya da ağustos ayından sonra olur.bir bitkide çiçek sayısı bir veya daha fazla olabilir.
MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
YAPRAK
Safran yaprağının sapı bulunmamaktadır.yapraklar doğrudan gövdeden çıkmaktadır.yapraklar küçük demet şeklinde bir noktada toplanmıştır.yapraklar toprak üzerinde yaygın durmakta ve bir ssoğandan çıkan yaprağın sayısı 5-12 adet arasında değişmektedir.
Ekim ayının ilk haftası yani soğanların dikiminden yaklaşık 45-50 gün sonra yapraklar toprak yüzeyinde görülmeye başlarlar.mayıs sonu ve haziran başında yapraklar sararıp kurumaya başlarlar.yaklaşık olarak 230-250 gün yeşil olarak toprak yüzeyinde kalmaktadırlar.
ÇİÇEKCrocus sativus çiçeği hermafroittir.yani erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerindedir.safran çiçeği soliterdir, yani gövde üzerinden tek tek çıkarlar.herbir soğandan bir adet çiçek meydana gelmektedir.
Safranın gıda, ilaç, boya vb. endüstri alanlarında kullanılan kısımları stigmalardır.polenlerinde anomali olduğu için kısır bir bitki olan safranın tohumu olmamaktadır.çiçekler ekim ayında görülmeye başlayıp bu süre bir ay kadar devam etmektedir.
GÖVDE ve KÖK
Safranın gövdesi toprak altında korm(soğan)adı verilen, gövdenin metamorfoz olmuş şeklidir.sert bir soğan şeklinde olan kormun üzeri örtü pulları ile kaplıdır.
Her yıl ana soğandan meydana gelen yavru soğanlar oluşmaktadır.
Safranda görülen kök şekli saçak köktür.safranda bulunan saçak kök,soğanın taban kısmından çıkmakta ve toprak altında yaklaşık 15cm.kadar uzayabilmektedir.
SOĞANLARIN EKİM VE BAKIMI
Genel olarak kumlu-killi,gevşek iyi tekstürlü geçirgen topraklarda daha iyi gelişim gösterir.iyice havalandırılmış ve karıştırılmış toprakta 10cm.derinliğinde çiziler açılır ve çiziler arası mesafe 20 cm dir. bu soğanlar dikim yapılacak çizilere 1-2cm.aralıklarla yerleştirilir.ekim zamanı olarak bölgelere göre değişmekler birlikte ağustos ve eylül arası uygun olmaktadır.uygun sıra arası ve mesafesine göre dikim işlemi yapıldığında 1Ha'lık alana yaklaşık olarak 8-10 ton safran soğanı gerekmektedir yada başka deyişle 1 Ha için 400.000 soğan dikimi yapılmalıdır.Yapılan araştırmalar sonucunda yıllık yağışın 1000-1500mm olduğu yerlerde sulamaya gerek kalmadan yetiştiği bilinmektedir.
Kurak geçen yıllarda soğanın daha iyi büyüme sağlaması için ilkbaharda,çiçek veriminin arttırılması için çiçeklenmeden önce, ekim ayının ilk haftası içerisinde sulanması uygun olur.
Soğan verimi 1'e 4-5 şeklinde değişmektedir(1kg soğan dikimine karşı verim 4-5kg arası.dikilen 20 adet safran soğanından elde edilen çiçek sayısı 3-94adet arasında değişip ortalamam çiçek verimi 40 adettir.
ÖNEMLİ
Özellikle birim alandan en fazla kar elde etmek ve küçük alanlarda bol kazanç sağlamak, emek ve iş gücünü en iyi şekilde kullanmak amacıyla yetiştirilmesi gereken bir bitkidir. Zaten yurdumuzda kendiliğinden yetişen çiğdem türleri mevcuttur. Yetişmesi için çok seçici bir bitki değildir. En önemlisi ve yorucu belkide çiçeklerinin toplanması işlemi olabilir. Ama bu bile birçok aileye ve kişiye ekmek kapısı sağlamak açısından oldukça önemlidir.
