Safran (Crocus sativus)Safran (Crocus sativus), süsengiller (Iridaceae) familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20-30 cm boyunda, soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharat.
Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir. Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dahil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tad verici olarak kullanılan safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran'da yetiştirilir. Türkiye’de ise safran Safranbolu’da üretilmektedir. Ağırlığına göre dünyanın en pahalı baharatı, (bir gramı 5 ile 6 € arası), olan safranın anavatanı Güneybatı Asya’dır. Yetiştiriciliğine ilk olarak Yunanistan civarında başlanmıştır. Yarım kilogram safran 80.000 çiçekten çıkarılabilir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar.
Safran baharatının keskin bir tadı ve iyodoform ya da saman benzeri bir kokusu vardır. Bunların sebebi bileşiminde bulunan pikrokrosin ve safranal kimyasallarıdır. Aynı zamanda içine konduğu yemeklere altın gibi sarı bir renk katan, krosin adı verilen karotenoit bir boya maddesi de içerir. Bu özellikler safranı dünya çapında çok aranan bir baharat yapar. Ayrıca tıpta da kullanılır.
Safran kelimesi Arapça sarı renk anlamına gelen asfar (أَصْفَر) kelimesinden türetilen ve Arapça'da safran baharatı anlamına gelen za’feran (زَعْفَرَان ) kelimesinden kaynaklanarakLatince’ye safranum, İtalyanca'ya zafferano ve İspanyolca'ya azafrán olarak geçmiştir. Daha sonra Fransızca'ya safran ve oradan da İngilizce’ye saffron olarak aktarılmıştır.
Faydaları
Hafızayı güçlendirir.
Depresyona karşı yararlıdır. Serotonin düzeyini etkilediği düşünülmektedir.
İştah açıcıdır.
Kadınların adet öncesi semptomlarını hafifletebilir.
Hayvanlar üzerinde yapılan deneyde safranın cinsel gücü artırma özelliği görülmüştür.
Kullanımı
Günlük kullanım 0.5 - 1 gr.
Toz ya da tel halinde satılır.
Ülkemizde safran yerine aspir denilen (yalancı safran) bitki satılmaktadır. Ancak aspirin aroması ve kokusu zayıf olduğu için gerçek safrandan ayırtedilebilir.
Toz halde satılan safranın sahte olma ihtimali fazladır.
Yine başka bir hile ağırlığını artırmak için bal ve yağ emdirilmesidir.
Amerikada safran satışı açıkta degil market yöneticisinin kasasında muhafaza edilerek peşin ödeme karşılığında yapılmaktadır.
Zararları ve Yan Etkileri
Fazla oranda kullanımı zehirleyicidir ve hayati tehlike taşır!
Böbreklere zarar verir.
Kanamaya neden olur.
Düşük yapma riski olduğundan hamile kadınlar kullanmamalıdır.
Belirli dozlar sağlık açısından tehlike yarattığından dolayı herhangi bir rahatsızlık için kişinin kendi başına kullanmaması yerinde olur.
